4 điều bạn phải biết về người thừa kế

Bạn có bao giờ tự hỏi ai sẽ nhận được tài sản khi người thân qua đời không? Câu trả lời không chỉ dựa vào luật mà còn phụ thuộc vào quan hệ, thỏa thuận và những quyết định đã được ghi lại. Dưới đây, mình sẽ giải thích những điều quan trọng nhất mà bạn cần biết.

Nội dung chính

1. Người thừa kế là ai?

Trong pháp luật Việt Nam, người thừa kế là những người được pháp luật hoặc một tài liệu (đi chúc) quy định sẽ nhận tài sản sau khi người chủ tài sản qua đời. Có hai trường hợp chính:

Thừa kế theo pháp luật (không có di chúc): Khi không có tài liệu ghi rõ, pháp luật sẽ quyết định thứ tự ưu tiên.
Thừa kế theo di chúc: Khi người qua đời đã lập một tài liệu pháp lý ghi rõ ai nhận tài sản.

Ví dụ thực tế: Ông A đã lập một di chúc cho con gái mình, B, nhận toàn bộ tài sản. Khi ông A qua đời, B sẽ được pháp luật công nhận là người thừa kế.

2. Thừa kế theo di chúc

Điều kiện để một di chúc có giá trị:

Người lập di chúc (định thân): phải đủ tuổi (đủ 18) và có trí tuệ bình thường.
Di chúc phải được lập thành văn bản, chữ ký hoặc dấu, có 2 nhân chứng.
Không vi phạm quy định của pháp luật (ví dụ: không quy cho người vô tội tật).

Nếu mọi điều kiện trên được đáp ứng, di chúc sẽ được thực hiện và tài sản sẽ được phân chia theo nội dung đã ghi.

Ví dụ thực tế: Bác sĩ C lập một di chúc cho vợ mình, D, nhận 50% tài sản và cho con trai, E, nhận 50% còn lại. Khi bác sĩ C qua đời, tài sản sẽ được phân chia đúng như đã ghi.

3. Thừa kế theo quy định pháp luật (không có di chúc)

Trong trường hợp không có di chúc, pháp luật sẽ quyết định thứ tự thừa kế như sau (đơn giản hóa):

Phụ huynh (nếu còn sống)
Con cái (đã sinh ra hoặc nuôi dưỡng)
Vợ hoặc chồng
Anh chị em (nếu không có con, vợ/chồng)
Người thân khác (bố mẹ, ông bà, chú bác, …)
Người khác (được định theo quy định khác của pháp luật)

Ví dụ: Nếu ông X không có di chúc và đã kết hôn, con cái, vợ, và anh em là những người thừa kế. Nếu ông X không có vợ, con, anh em, thì người thân gần nhất (bố mẹ, ông bà) sẽ được ưu tiên.

Ví dụ thực tế: Ông Y qua đời mà không có di chúc. Ông có một vợ, một con trai, và một anh em. Vợ và con trai sẽ chia 50% tài sản mỗi người, còn anh em nhận 0% vì vợ và con đã được ưu tiên.

4. Quy trình thực hiện thừa kế

Để tránh tranh chấp và đảm bảo mọi thứ được thực hiện đúng pháp luật, bạn nên tuân thủ các bước sau:

Bước	Hoạt động	Thời gian ước tính
1	Xác định tài sản và nợ	1-3 ngày
2	Chuẩn bị hồ sơ thừa kế (giấy khai tử, bản sao giấy tờ, di chúc, …)	2-4 ngày
3	Đăng ký công chứng (nếu cần)	1-2 ngày
4	Đệ trình tại cơ quan đăng ký tài sản	2-5 ngày
5	Chia tài sản theo quy định	Tuỳ vào tính phức tạp