So sánh bồi thường thiệt hại trong hợp đồng và ngoài hợp đồng
Đôi khi, khi xảy ra tranh chấp, người ta nhầm lẫn giữa bồi thường thiệt hại trong hợp đồng và bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng. Cả hai đều nhằm đền bù cho người bị thiệt hại, nhưng cách thức và điều kiện áp dụng lại có sự khác biệt rõ rệt. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu nhanh và tránh những sai lầm khi làm thủ tục.
Nội dung chính
Điểm giống nhau giữa hai hình thức bồi thường
1. Mục đích chung: Đền đáp cho người bị thiệt hại, giúp họ được hồi phục về tình hình tài chính như trước khi xảy ra sự cố.
2. Thẩm quyền quyết định: Cả hai đều được xét xử trong hệ thống pháp luật dân sự, có thể qua tòa án hoặc các cơ quan giải quyết tranh chấp.
3. Phương thức tính toán: Cả hai đều dựa trên thực tế thiệt hại đã thực sự phát sinh, không dựa vào giả định hay ước lượng tùy ý.
Điểm khác nhau quan trọng
- Quyền lợi và phạm vi áp dụng:
- Trong hợp đồng: Bồi thường được quy định cụ thể trong nội dung hợp đồng, chỉ áp dụng khi vi phạm điều khoản đã ký kết.
- Ngoài hợp đồng: Bồi thường xảy ra khi có hành vi vi phạm pháp luật nhưng không được ghi trong hợp đồng, ví dụ như tai nạn giao thông, vi phạm quyền sở hữu trí tuệ.
- Thời hạn thực hiện:
- Trong hợp đồng: Thường có thời hạn quy định trong hợp đồng hoặc theo quy định của pháp luật (thường 12 tháng).
- Ngoài hợp đồng: Thời hạn có thể kéo dài hơn, tùy vào tính chất vi phạm và quy định cụ thể (đôi khi có thể 2-5 năm).
- Thủ tục và chứng minh:
- Trong hợp đồng: Bởi vì đã có hợp đồng, chứng minh thường dựa vào bản sao hợp đồng, ghi nhận vi phạm.
- Ngoài hợp đồng: Cần thu thập bằng chứng độc lập (đoạn video, nhân chứng, chuyên gia đánh giá, v.v.).
Khi nào bạn nên nộp đơn bồi thường?
- **Vi phạm hợp đồng**: Ví dụ, một nhà cung cấp không giao hàng đúng hạn theo hợp đồng mua bán, hoặc một nhà thầu không thực hiện công trình đúng chất lượng đã cam kết.
- **Vi phạm pháp luật ngoài hợp đồng**: Ví dụ, một công ty đã sử dụng nhãn hiệu của bạn mà không có giấy phép, hoặc một người lái xe gây tai nạn khiến bạn bị thương.
Ví dụ thực tế
Ví dụ 1: Bồi thường trong hợp đồng – Bạn ký hợp đồng thuê máy móc với công ty A. Công ty A giao máy nhưng máy bị hỏng ngay trong ngày đầu tiên. Bạn nộp đơn bồi thường theo điều khoản hợp đồng, và công ty A phải trả tiền sửa chữa hoặc thay thế.
Ví dụ 2: Bồi thường ngoài hợp đồng – Bạn đang đi bộ trên đường phố, một xe tải đi sai hướng va chạm vào bạn. Người lái xe không có hợp đồng với bạn, nhưng theo luật giao thông, ông ta phải bồi thường cho thiệt hại về y tế và mất mát tài sản.
Bước thực hiện khi cần bồi thường
| Bước | Hoạt động | Thời gian |
|---|---|---|
| 1 | Thu thập bằng chứng (hợp đồng, chứng từ, hình ảnh, video, lời khai) | 1-3 ngày |
| 2 | Chuẩn bị hồ sơ bồi thường (đơn, tài liệu chứng minh) | 1-2 ngày |
| 3 | Nộp hồ sơ tại cơ quan có thẩm quyền (tòa án, cơ quan công an, hoặc công ty bảo hiểm) | 1-5 ngày |
| 4 | Đợi quyết định của cơ quan/đối tác | 30-90 ngày tùy trường hợp |
| 5 | Nhận thanh toán hoặc thực hiện các biện pháp thi hành | Ngay sau khi quyết định được duyệt |
Những lưu ý quan trọng
- Luôn đọc kỹ hợp đồng trước khi ký – điều khoản bồi thường thường được ghi rõ.
- Giữ lại mọi tài liệu liên quan (hợp đồng, biên nhận, chứng từ giao hàng) vì chúng là bằng chứng quan trọng.
- Trong trường hợp bồi thường ngoài hợp đồng, hãy ghi lại mọi thông tin ngay lập tức (địa điểm, thời gian, nhân chứng).
- Tham khảo ý kiến luật sư nếu tình huống phức tạp hoặc số tiền lớn.
Kết luận
Hiểu được sự khác nhau giữa bồi thường thiệt hại trong hợp đồng và bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng giúp bạn biết khi nào cần hành động và cách thức chuẩn bị hồ sơ. Nếu bạn đang gặp tình huống nào trong số này, hãy chuẩn bị ngay các chứng cứ và tham khảo tư vấn chuyên môn để bảo vệ quyền lợi của mình.
