Tội chiếm đoạt, mua bán, tiêu hủy con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức

Trong pháp luật Việt Nam, tội chiếm đoạt, mua bán, tiêu hủy con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức được quy định tại Điều 342 Bộ luật hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017. Bài viết dưới đây sẽ giải thích những điểm chính một cách dễ hiểu, giúp bạn nắm bắt được nội dung, cấu thành và hình phạt của tội này.

Nội dung chính

1. Điều 342 quy định gì?

Điều 342 nói rõ rằng:

Chiếm đoạt – lấy cắp, giữ lại mà không có quyền.
Mua bán – chuyển giao quyền sở hữu cho người khác.
Tiêu hủy – hủy hoại, làm mất vĩnh viễn.
Những hành vi này được thực hiện với con dấu, tài liệu, chứng từ của cơ quan, tổ chức.

Ví dụ thực tế: Một nhân viên tài chính của công ty A lấy ra một số bản sao hợp đồng quan trọng, bán cho đồng nghiệp trong một công ty khác để kiếm lợi nhuận. Hành động này đã vi phạm Điều 342.

2. Cấu thành tội

Để bị xét xử, một hành vi phải đáp ứng ba yếu tố sau:

Hành vi phạm tội: thực hiện một trong ba hành động (chiếm đoạt, mua bán, tiêu hủy).
Đối tượng: con dấu, tài liệu, chứng từ thuộc quyền sở hữu của cơ quan, tổ chức.
Ý định: có ý định làm hại lợi ích của tổ chức, gây thiệt hại.

Ví dụ: Nếu bạn vô tình lộ tài liệu cho người ngoài mà không có ý định gây hại, hành vi này thường không được xem là tội.

3. Hình phạt

Hình phạt phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng và tài sản bị thiệt hại:

Trường hợp	Hình phạt	Phạt tài sản
Hành vi nhẹ, số tiền/đối tượng ít	Những năm tù giam 3–7 năm	Không hoặc mức nhỏ
Hành vi trung bình, thiệt hại vừa	Tù giam 5–10 năm	Thu hồi tài sản bị chiếm đoạt
Hành vi nặng, thiệt hại lớn	Tù giam 10–20 năm hoặc tù biệt giới hạn	Thu hồi toàn bộ tài sản và phạt tiền

Chú ý: Nếu hành vi làm mất vĩnh viễn tài liệu quan trọng (ví dụ: tài liệu pháp lý, hồ sơ quan hệ quốc phòng), mức phạt có thể tăng lên.

4. Những lưu ý khi làm việc với tài liệu của cơ quan, tổ chức

Kiểm tra quyền sở hữu: Trước khi chuyển giao, hãy xác nhận rằng bạn có quyền làm việc với tài liệu.
Ghi chép đầy đủ: Lưu lại biên bản, hợp đồng, và các chứng từ liên quan.
Tuân thủ quy định nội bộ: Nhiều tổ chức có quy định riêng về bảo mật tài liệu; hãy tuân thủ nghiêm ngặt.

Thực tế: Một công ty lớn đã áp dụng hệ thống quản lý tài liệu điện tử. Khi nhân viên A cố gắng sao chép tài liệu ra ngoài mà không có sự cho phép, anh ta bị xử lý theo quy định của Bộ luật hình sự.